ایگ نوبل

نگاهى به جايزه هاى ايگ نوبل ۲۰۰۵
اين اتفاق چه معنايى دارد؟
ترجمه:ع.فخرياسرى

شايد منتظر تلفنى از سوئد هستيد. اين انتظارى است كه در تمام طول زندگى حرفه اى -يا شايد حتى پيش از آن- داشته ايد. بسيار خوب، تلفن زنگ مى زند؛ ولى نه از سوئد، بلكه از كمبريج، كمبريج البته نه كمبريج انگليس بلكه ماساچوست آمريكا. صداى بسيار مطبوعى از آن سوى سيم مى گويد: «تبريك، شما برنده شديد». پس از گفت وگويى مطبوع و نسبتاً طولانى، با خوشحالى براى خود چاى يا قهوه اى مى آوريد و از خود مى پرسيد: «اين اتفاق براى من چه معنايى دارد؟» پرسشى ساده و در عين حال بسيار مفيد: برنده جايزه ايگ نوبل شدن به چه معناست؟ و پاسخ چنين است كه جايزه ايگ نوبل مى تواند چيز خوبى هم باشد.جايزه ايگ نوبل تقليد تمسخرآميزى از جوايز نوبل است، كه همه ساله در اوايل پاييز -حوالى زمانى كه برندگان جوايز نوبل واقعى اعلام مى شوند- به ده دستاوردى، كه «نخست مردم را مى خنداند و سپس آنها را به فكر مى اندازند»، تعلق مى گيرد. جوايز مذكور با پشتيبانى نشريه «سالنماى پژوهش هاى نامحتمل»، در سالن تئاتر ساندرس دانشگاه هاروارد و توسط برندگان نوبل توزيع مى شوند.معناى ضمنى جوايز مذكور گاه انتقاد است -از جمله جوايزى كه به دو پژوهش در زمينه هوميوپاتى، يا جوايزى كه در رشته «آموزش علمى» به بوردهاى آموزش ايالتى كانزاس و كلرادو (به خاطر كارهايى كه در رابطه با آموزش تكامل به كودكان انجام داده بودند) تعلق گرفتند. ولى بيشتر مواقع، منظور جلب توجه به مقالات علمى است، كه از برخى لحاظ مضحك و يا غيرمنتظره اند. از جمله، كشف اين كه حضور انسان مى تواند موجب تحريك جنسى شترمرغ شود. اظهار اين مطلب، كه سياهچاله ها حائز كليه شرايط و لوازم فنى لازم و مناسب براى آن كه همان جهنم باشند، هستند و پژوهش پيرامون به اصطلاح «قاعده پنج ثانيه». باورى كه به شوخى بيشتر شبيه است و بر طبق آن اگر چيزى را كه بر روى زمين افتاده در كمتر از پنج ثانيه برداريم، آلوده نخواهد شد.جوايز ايگ نوبل نخستين بار در سال ۱۹۹۱ اعطا شدند و متعلق به كشفياتى بودند كه «نمى توانست يا نبايد صورت مى گرفتند.» در آن زمان نامى كه بر آن نهادند، ماخوذ از واژه انگليسى ignoble بود كه به معناى پست و فرومايه است. در واقع در اين جا از جناس بين اين واژه و نام «جايزه نوبل» استفاده شد و گرچه اين دو از نظر املايى با يكديگر متفاوتند، ولى در هر صورت ذكر عنوان ig no-BELL براى جشن اعطاى جوايز مذكور در نظر گرفته شده كه براى بسيارى يادآور مراسم اعطاى جوايز نوبل است.چند روز پس از مراسم مذكور، سخنرانى هاى غيررسمى در انستيتو تكنولوژى ماساچوست (MIT) برگزار مى شوند، كه طى آن دريافت كنندگان جوايز اين فرصت را خواهند داشت كه درباره دستاوردهاى خويش و فايده آنها براى عامه مردم صحبت كنند.سازمان هاى ديگرى كه حامى اين مراسم ساليانه اند، عبارتند از: «انجمن كامپيوتر هاروارد»، «انجمن داستان هاى علمى -تخيلى هاروارد _ رادكليف» و «انجمن دانشجويان فيزيك هاروارد - رادكليف.»برخلاف جايزه داروين، كه هدفش تنها سرگرمى و تفريح است، هدف از اعطاى جوايز ايگ نوبل از جمله برانگيختن ميل و علاقه عامه به مسائل علمى نيز هست. به قول مارك آبراهام سردبير نشريه «سالنماى پژوهش هاى نامحتمل» اين جوايز با هدف «خنداندن و سپس به فكر فروبردن» طراحى شده اند. مراسم جشن به طور زنده از راديو و در اينترنت پخش مى شود. دست اندركاران اعطاى جوايز ايگ نوبل، مراسمى در انگلستان در «هفته ملى علم» برگزار مى كنند. به علاوه، به كشورهاى ديگر از جمله استراليا نيز سفر مى كنند. از سوى ديگر، در سال ۱۹۹۵ سر رابرت مى مشاور علمى ارشد دولت بريتانيا با اين ادعا كه دادن اين گونه جوايز خطر به مسخره گرفتن آزمايشات «حقيقتاً علمى» را در پى دارد، از دست اندركاران جوايز ايگ نوبل خواست كه منبعد دانشمندان انگليسى را براى دريافت جوايز مذكور دعوت نكنند. از سال ۱۹۹۱ جوايز ايگ نوبل به طور مرتب براى بسيارى رشته ها - از جمله فيزيك، شيمى، فيزيولوژى / پزشكى، ادبيات و صلح و نيز رشته هاى ديگرى كه به طور معمول جوايز نوبل به آنها تعلق نمى گيرد، مثل بهداشت همگانى، مهندسى، زيست شناسى و پژوهش هاى بين رشته اى- اعطا شده اند.يكى از مراسم سنتى در خلال اين جشن ها، پرتاب موشك هاى كاغذى به داخل سن تئاتر است. در سال هاى اخير، «جارودار» رسمى مراسم، كه وظيفه اش پاك كردن سن از هواپيماهاى كاغذى است، پروفسور روى گلوبر است كه خود امسال موفق به دريافت جايزه نوبل شيمى گرديد. • برندگان امسالامسال هم چندين تن برنده جايزه اى شدند كه خيلى ها رشك آن را مى برند (چون به هر حال مطرح شدن، بهتر از گمنام زيستن است): مطالعه اى تحت عنوان فشارهايى كه در اثر دفع مدفوع پنگوئن ها به وجود مى آيند، محاسبه متغيرهاى دفع مدفوع، مطالعات پيشرو پيرامون بيضه مصنوعى سگ ها و ملخ هايى كه مشغول مشاهده فيلم جنگ ستارگان بودند جملگى شانس ربودن جوايز امسال را داشتند. برندگان جوايز امسال در رشته هاى مختلف از اين قرار بودند:پزشكى- گرگ ميلر از ايالات متحده به خاطر اختراعش تحت عنوان نوتيكل - بيضه هاى لاستيكى براى جايگزينى بيضه هاى از بين رفته سگ هاى اخته. ميلر گفت: «اگر در نظر بگيريد كه پدرم در كودكى فكر مى كرد مغزم كار نمى كند، تصديق مى كنيد كه اين برايم افتخار بزرگى است.»صلح - يك تيم انگليسى به دليل پيشرو بودنش در پژوهش پيرامون سلول هاى مغز ملخ ها هنگام مشاهده فيلم جنگ ستارگان.فيزيك - جان مديسون از استراليا به خاطر نقش اش در آزمايشى كه از سال ۱۹۲۷ شروع شد و در آن هر نه سال يك قطره از گلوله قيرى از قيف رد مى شود. مديسون در اين جايزه با ِيكى از همكاران فقيدش (كه مدت كوتاهى پس از دومين قطره درگذشت) شريك است.زيست شناسى - دانشگاه آدلايد، به خاطر «بوييدن طاقت فرسا و ثبت فهرست بوهاى اختصاصى توليد شده توسط ۱۳۱ گونه از قورباغه ها به هنگام تحت فشار بودن.»شيمى - تيمى در دانشگاه مينه سوتا، به بررسى اين موضوع همت گماشته كه ببيند انسان سريع تر از شربت قند در آب شنا مى كند يا خير.اقتصاد - يك مخترع ماساچوستى كه ساعت شماطه دارى را اختراع كرده، كه پس از خاموشى با پاى خود دور و در جايى پنهان مى شود.تغذيه - يك پژوهشگر ژاپنى، كه از تمام وعده هاى غذايى اش در طول ۳۴ سال عكس گرفته و آنها را تحليل كرده است.ادبيات - نيجريه اى هاى بسيارى كه به ميليون ها تن از كاربران پست الكترونيكى «حروف باارزشى را معرفى كرده بودند ... كه هر يك به تنهايى قيمت بسيار اندكى داشتند، ولى داشتن همه آن ها خود ثروت انبوهى به حساب مى آمد.»تاريخ كشاورزى - مطالعه اى تحت عنوان «اهميت شلوار انفجارى آقاى ريچارد باكلى: انديشه هايى پيرامون جنبه اى از دگرگونى فناورى در دامدارى - كشاورزى نيوزيلند در بين دو جنگ جهانى.»ديناميك مايعات - فشار حاصل از دفع مدفوع پنگوئن ها - محاسباتى در مبحث دفع مدفوع پرندگان.

http://www.sharghnewspaper.com/841019/html/da4.htm